Pişmanlığın Geleceğimizi Şekillendirmedeki Şaşırtıcı Gücü
İnsanlar piyango biletlerini değiştirmek konusunda isteksiz davranırken, kalemlerini mutlu bir şekilde değiş tokuş edebilirler bu neden böyle?
Pişmanlık belki çok güçlü bir duygu listesi ortaya çıkarmaz.Belki öfke, kıskançlık,mutluluk,üzgün olma ve İngilizler için utanç duygusunu içerir.
Bizler pişmanlık düşüncesini genelde geriye bakma durumu olarak düşünüyoruz.Bizler partnerimize bir kavganın ateşi sırasında söylediğimiz kötü bir sözden, zamanında okulda yeterince çalışmadığımızdan,yada bir arkadaşımıza nasıl davrandığımız gibi geçmişteki olaylar hakkında pişmanlık duygusunu tadarız.Bu düşünceden hareketle belki gereksiz olduğunu söleyebilirsin:değiştiremeyeceğim bir şey için neden pişman olayım?
Ancak pişmanlık sadece geriye bakan bir duygu değil aynı zamanda ileriye de dönük bakar ve şimdi burada bizim davranışlarımızı etkileyen korkunç derecede etkileyen çok güçlü bir duygu olabilir.Bu böyle.Çünkü biz gelecekte doğal olarak kaçınmaya çalıştığımız bir pişmanlık duygusu yaşamayı umma durumumuz var. Benim favori örneğim piyango biletleri ve kalemler hakkındaki basit bir çalışma.
Sen Biletini Değiş Tokuş Edermiydin?
Bu çalışmada katılımcılara piyango bileleri verildi.Fakat biletler gerçek değillerdi araştırmacılar tarafından organize edilmiş,yani içlerinden biri piyangoyu kazanabilir.Sonra onlara ellerindeki biletleri kazanma ihtimali olan başka biletlerle değiştirmeleri istenildi.(Bar-Hillel&Neter,1996)Onların biletlerini değiştirmeye cesaretlendirmek için onlara lezzetli çikolatalı tatlılar ikram edildi.Biletler arasında bir fark olmamasına rağmen ve özendirici olsun diye iyi bir muamele mevcutken katılımcıların %50sinden daha azı buna katıldı.
Sonra farklı katılımcılarla bu deney tekrarlandı fakat bu kez piyango biletleri yerine kalemler kullanıldı.Önceden olduğu gibi değiş tokuş etmeleri için küçük özendirici bir ikramda bulunuldu.Bu durumda katılımcıların %90ı değiştirmeye katıldılar.
Bu büyük fark neden?
Neler olduğuna gelecek olursak bir kalem sadece bir kalemdir fakat bir piyango bileti sadece bir piyango bileti değildir.Bütün kalemler birbirine benzerdir fakat piyango biletlerinden sadece bir tanesi kazanacaktır.Gerçi sonuçtan önce her biri aynı şansa sahip kazanma konusunda.Bunun manası bizler hayal gücümüzü kullanıp gelecekteki olası durumları tasarlayarak muhtemel sonuçlar hakkında düşündüğümüzdür.
Eğer bizim değiştirmeye karar verdiğimiz piyango bileti değiştirdikten sonra piyango ona çıkarsa nolur o zaman?Nasıl hissederiz sonra?İşte bu beklenilen umulan pişmanlık duygusu bizi değiş tokuş yapmaktan alıkoyar.
Bazı Pişmanlıklarım
İlginç olan bazı psikologlar arasında beklenilen umulan pişmanlığın yanlış tercih yaptığımızda duyduğumuz pişmanlıktan daha kuvvetli olduğu yönünde tartışmalar mevcut.
Beklenilen pişmanlık duygusu bizi risklerden kaçınmamıza sebep olan,beklentilerimizi düşüren ve bizi ilginç,yeni deneyimlerden uzaklaştırıp tanıdık bilindik yollara kaydıran kuvvetli bir duygu.
İnsanlar bazen hiçbir pişmanlıkları olmadığına dair şeyler söyleyip böbürlenirler.Gerçi ben böyle bir şeye inanmıyorum açıkcası.Onları beklediğim umduğum hiçbir pişmanlığım yok derken görsek aslında daha iyi olurdu.İşte bu gurur duyulacak bir şey.Geçmiş gitmiş bitmiş olmasına rağmen,biz hala geleceğimizi şekillendirme şansına sahibiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder